Actuele Filosofie: Waarheid

Een leugen berust op de interne en dubbele structuur van dissimulatie en simulatie. Die structuur komt overeen met wat onder andere Sartre als het imaginaire beschreef. Maar welke rol speelt dit imaginaire met betrekking tot wat we de waarheid noemen? Zou het niet kunnen dat de waarheid ook haar kracht en vermogen ontleent aan dat van het imaginaire? Roland Breeur en Elad Magomedov (KU Leuven) bieden hun perspectief.

opname

Een centrale notie uit Wittgenstein's latere filosofie is die van 'levensvorm'. In deze lezing onderzoeken we welke visie op waarheid gepaard gaat met die notie. We zullen zien dat het idee dat 'de waarheid' onafhankelijk van onze levensvorm vastligt, volgens Wittgenstein een misvatting is. Waarheid en levensvorm zijn intrinsiek verweven met elkaar. We onderzoeken hoe we die verwevenheid moeten begrijpen, en hoe Wittgenstein's visie een alternatief kan bieden op het realisme, hier begrepen als de stelling dat 'de waarheid' op zichzelf bepaald is, volledig onafhankelijk van onze aard als rationele wezens.

opname

Behalve de expert, de wetenschapper en de rechter, heeft een ander personnage zijn stempel gedrukt op de verbeelding over waarheid in de samenlevingen van de 20ste eeuw: de intellectueel. Deze lezing verkent de omstandigheden waarin dit personnage ten tonele verscheen: de zaak Dreyfus (1896-1906). Hoe verhield de intellectueel zich tot de figuur van de expert? Hoe keken filosofen destijds naar deze nieuwe sociale actor?

opname

Europese politici schermen met het concept ‘relativisme’ in hun parlementaire discours, langs alle kanten zien we een hernieuwde aandacht voor waarheid in tijden van 'post truth', en opiniestukken her en der linken relativisme als epistemologisch kwaad aan een nefast 'postmodernisme'… Kortom, we lijken te leven in een uitgesproken anti-relativistisch klimaat. Waarheid is terug, relativiteit passé.

In deze lezing onderzoekt Marie-Gabrielle Verbergt (UGent) dit klimaat aan de hand van een analyse van twee anti-relativistische discours in de Europese Unie. Hoe komt anti-relativisme tot uiting en welke gemene delers zitten daaronder? Wat is relativisme en wat is anti-relativisme? En vooral: waarom kanten zovelen zich vandaag tegen de 'relativist’? (Of… ligt het probleem elders?)

opname

In deze lezing overtuigt Jana De Kockere (UGent) ons waarom we niet altijd de waarheid willen.

“Queremos saber dónde están nuestros hijos” (“We willen weten waar onze zonen zijn”) Wat is de plaats van verzet tegen de waarheid in een samenleving? Waar lopen de grenzen tussen rationaliteit en irrationaliteit? In deze lezing staat de vraag centraal waarom de waarheid niet altijd wenselijk is en waarom boze moeders gek worden genoemd.

opname

Wat hebben een timmermansrechthoek, een hellend vlak  en een epidemiologische model gemeen met elkaar? Dit is niet het begin van een mop, maar van een lezing over waarheid. Komende dinsdag spreekt Fons Dewulf over de meest verguisde, filosofische stroming in de geschiedenis van de filosofie, het positivisme. Volgens die stroming is waarheid niet de doelstelling van kennis of wetenschap. Een andere manier van denken over onze kennispraktijk dient zich daarom op.

opname

Nooit was er zoveel aandacht voor complottheorieën als vandaag, nooit is er meer bezorgdheid geweest over de verspreiding van misinformatie en nooit kon een filosoof er zoveel over zeggen.

opname

Hoe maken we wetenschappelijke kennis relevant voor ons handelen? Deze vraag is minder eenvoudig dan we soms hopen. Deze lezing zal ingaan op een aantal redenen voor die complexiteit en op manieren om daar mee om te gaan.

opname