Dag van de Filosofie

STU20250405

Nederlands

Beschrijving

Is wie geen zorgen heeft, zorgeloos? Integendeel. Ook al hebben we niet graag te veel zorgen, als we helemaal niet zouden kunnen zorgen voor vrienden, buren, dieren, planten, en de wereld om ons heen zou ons leven zinloos voelen. Zorgen is ook zorgen voor jezelf, voor je lichaam, je verlangens en je idealen. We laten ons hiervoor inspireren door denkers als Foucault en Frankfurt.

‘We zouden de democratie moeten zien als de verdeling van zorgverantwoordelijkheden’ schrijft de politiek filosoof Joan Tronto. Maar dan moeten we volgens haar wel goed weten waar we het over hebben als we het over zorgen hebben. Wat is zorg? Wie heeft zorg nodig? Hoe organiseren we ouderenzorg? Hoe worden we ons bewust van racisme in de zorg?

En wat vermag kunst in de zorg?

Denk mee over het thema Zorg tijdens de Dag van de Filosofie 2025.

We plannen opnieuw een dag vol lezingen, debat, gesprekken, workshops, interviews en kunst. In de pauzes kun je speeddaten met filosofen of je zorgen delen met onze peter Jean Paul Van Bendegem en meter Alicja Gescinska in hun filosofisch salon. Je kunt ook terecht bij onze filosofisch consulent. Of nestel je met een nieuw boek van onze boekenstand in het café.

Programma

Welkom vanaf 12 uur in het KASKcafé.

Blok 1: 13:00 tot 14:45

13:00 - 13:30: Column 'Het moet mij een zorg wezen'
Jean Paul Van Bendegem trapt de dag af met zijn column 'Het moet mij een zorg wezen'. In het woord ‘zorg’ komt de hele filosofie samen. Metafysica: bestaat zorg op zich? Zijn er zorgen zoals er stoelen zijn? Epistemologie: wat is het om zorg te kennen? Als ik mij zorgen maak, wat weet ik dan? Ethica: is zorgzaam zijn een deugd of niet? Hoe ga je om met een rotzorg? Esthetica: hoe mooi is het om iemand te zien zorgen voor een ander? Hoe mooi (of juist niet) is het zorgeloze leven? Allemaal zorgvragen die met zorg dienen beantwoord te worden.
13:30 -14:45: Optimisme zonder hoop. Hoe gelukkig te zijn in een ongelukkige wereld?
Alicja Gescinska interviewt Tommy Wieringa
In het essay van de Maand van de Filosofie, 'Optimisme zonder hoop', laat Tommy Wieringa zien hoe de wereld een onherbergzame plaats is geworden, waarin veel mensen hun vertrouwen in de toekomst hebben verloren. Terwijl het van wijsheid getuigt om je daden af te stemmen op de generaties na jou, handelen onze politieke leiders vooral in de geest van opportunisme en kortetermijndenken. Nu de gevolgen van de klimaatcrisis steeds zichtbaarder worden en de maatschappelijke onrust toeneemt, staan we er grotendeels alleen voor. Hoe in zo’n wereld kinderen groot te brengen en de moed te vinden om de goede dingen te blijven doen, daarover gaat hij in gesprek met filosoof Alicja Gescinska.

Blok 2: 15:00 tot 16:30: Je kiest bij inschrijving één van de sessies uit dit tijdsblok.

An ethic of care: A conversation with Joan Tronto
De gerenommeerde feministische denker Joan Tronto zal ons inleiden in de belangrijkste dimensies van haar filosofisch werk over zorg, politiek en moraliteit. De voordracht van Joan Tronto wordt gevolgd door een gesprek met Seppe Segers.
Opgelet: tijdens deze activiteit wordt er Engels gesproken.
Moderator: Seppe Segers
Belichaamd luisteren als denken in beweging: zorg en verbinding via de zintuigen / interactieve lezing
In deze interactieve lezing/workshop onderzoeken we door middel van een paar filmfragmenten en ervaringen uit de dagelijkse praktijk, hoe we ons met onszelf en anderen verbinden. Dit met een focus op luisteren, bewogen worden en meebewegen.
Vanuit een fenomenologisch kader benaderen we vragen als: ‘Wat is denken in beweging? Wat is het belang van resonantie? Wat is het belang van bewogen worden en meebewegen? Welke rol speelt het lichaam in ervaring, perceptie en denken?’
Verwacht je aan een boeiende lezing/workshop met een mix van ervaren, denken en spreken.
Moderator: Bas Matthynssens
Michel Foucault over zelfzorg en zorg voor de ander. Leren van de Grieken? / Lezing
Michel Foucault bracht in zijn laatste boeken, Het gebruik van de lust en De zorg voor zichzelf, het ethos het klassieke Griekenland en het hellenisme in kaart. Hij typeert de Griekse ethiek als een bestaansesthetiek. In het hellenisme staat de zorg voor zichzelf en anderen centraal.
Wat valt er uit deze studies te leren voor het ontwerp van een hedendaagse ethiek? Kunnen de antieken ook vandaag inspiratie geven voor een levensstijl en zelfzorg?
Zorgzaam verzet / panelgesprek
Zorg roept vaak associaties op met zachtheid, terughoudendheid en misschien zelfs volgzaamheid. Maar kan ‘zorg’ ook een vorm van verzet zijn?
In dit panelgesprek gaan we aan de slag met de notie ‘zorgzaam verzet’. Verzet is meer dan ooit nodig, maar kan je ook op een zorgzame manier verzetten? Zorgzaam voor je omgeving? Zorgzaam voor de samenleving? Zorgzaam voor de activisten zelf?
Moderator: Sigrid Wallaert

Pauze: van 16u30 tot 17u30

Speeddates met filosofen van UGent
Filosofisch salon: deel je zorgen met peter Jean Paul Van Bendegem en meter Alicja Gescinska in hun filosofisch salon.
Boekenstand Limerick: de Gentse boekhandel Limerick brengt opnieuw zijn meest interessante filosofisch aanbod mee!

Blok 3: 17u30 tot 19u00

Racisme, macht en verantwoordelijkheid in de gezondheidszorg / Gesprek
Zowel patiënten en cliënten als medewerkers en onderzoekers ervaren structureel racisme in de gezondheidszorg. Denk aan verkeerde diagnoses, weinig tot geen representatie in onderzoek en foute stereotyperende aannames. Racisme in de gezondheidszorg, en in het algemeen, leidt bovendien tot nog meer negatieve gevolgen van het emotionele en fysieke welzijn van mensen.
In dit gesprek willen we een stap verder gaan dan bewustwording en door een intersectionele, filosofische lens kijken naar het gezondheidszorgsysteem. We kijken niet alleen naar de oorzaken en vooral naar ‘wat er nodig is’ om tot een anti-racistische gezondheidszorg te komen. Want hoe kunnen we structuren en systemen veranderen als we het ook niet over concepten als macht en verantwoordelijkheid hebben?
Moderator: Dirk Lafaut
Willen we wel genezen? / debat
In het geval van crisis moet de filosofie een kritiek geven, zo luidt het inzicht van Kant. Het is de zorg die ze kan geven, zodat we vrij kunnen denken en handelen. Maar als de filosofische zorg een vertroosting is, kun je je afvragen wat ze mag hopen te remediëren. Wereldwijd lijken de kritiek en het kritische vermogen omringd door een waas van profylactische wanhoop, maakt kantiaans optimisme plaats voor trumpiaanse argwaan. Als we kunnen stellen dat de huidige kritiek massaal verworpen wordt, de kritiek dus zelf in crisis is, dan moeten we durven vragen: willen we wel genezen?
Moderator: Nicolas Terrie
Waar is de zorgende man? / Gesprek
Zorg roept vaak associaties op met zachtheid, terughoudendheid en misschien zelfs volgzaamheid. Maar kan ‘zorg’ ook een vorm van verzet zijn?
In dit panelgesprek gaan we aan de slag met de notie ‘zorgzaam verzet’. Verzet is meer dan ooit nodig, maar kan je ook op een zorgzame manier verzetten? Zorgzaam voor je omgeving? Zorgzaam voor de samenleving? Zorgzaam voor de activisten zelf?
Zorg voor de ziel. Op filosofisch consult
Zit je met een prangende levensvraag, zorgen, mentale knopen? Kom op spoedconsult bij een filosoof! Op deze 'speed-levensvragencoaching-date' ga je gedurende 15 minuten in gesprek met coach-filosoof Yoni Van Den Eede. Samen nemen jullie je vraagstuk onder de loep, om er – zelfs in dit korte tijdsbestek – klaarder in te zien. Instant verlichting; in meerdere betekenissen van het woord.
Beperkt aantal plaatsen. Je krijgt een individueel consult van een kwartier. Na inschrijving ontvang je jouw tijdsslot.
Harry Frankfurt: Zorg voor / Lezing
The importance of what we care about (1982) van de Amerikaanse filosoof Harry Frankfurt kan beschouwd worden als de aanloop naar zijn latere filosofisch onderzoek naar liefde. Eén van de stellingen die Frankfurt in dit werk presenteert, is dat degene die geeft om iets, zichzelf kwetsbaar maakt voor verlies in zoverre dat hij afhangt van datgene waar die om geeft. Hoewel ‘care about’ (‘geven om’) bij Frankfurt niet noodzakelijk één-op-één te herleiden is tot ‘care for’ (‘zorgen voor’), zal tijdens deze lezing de verhouding tussen beide worden verkend. Biedt het mogelijkheden voor een normatieve ethiek? En wat betekent het voor de relatie tussen ‘waarde’ en ‘moraliteit’?