Lezingenreeks: Filosofie zkt. verandering

In deze lezing zal worden ingegaan op de onderliggende ideeën bij de keuze van het overkoepelende thema voor de boeiende lezingen en debatten die de volgende weken zullen doorgaan. Naarmate men meer ontdekt en nadenkt over de trends en klemtonen in de geschiedenis van de filosofie, en hoe die zich weerspiegelen in de opleidingen filosofie tot op vandaag, wordt duidelijk dat het hoog tijd is om hierover samen bij te leren en van gedachten wisselen. Welke boodschappen worden in de mainstream filosofie gegeven over wat geldt als ‘echte’ of ‘legitieme’ vragen/thema’s/denkers? Wie en wat wordt uitgesloten, en welke onrechtvaardigheden kunnen daaruit voortvloeien? In deze inleidende lezing zullen actuele filosofische ideeën worden toegelicht die terugkeren in zowel heel wat kritieken op de academische filosofie zoals we ze vandaag kennen als in vernieuwende denkpistes en voorbeelden van wat filosofie (ook) kan zijn en worden.

Dr. Olivia Rutazibwa gaf eerder een lezing bij Studium Generale getiteld (Af)leren: kennis voor antikoloniaal samenleven. In deze voordracht gaat ze specifiek in op het afleren van methodologische Witheid in de Sociale en Humane Wetenschappen via het concept van epistemic Blackness. Aan de hand van Charles W. Mills’ The Racial Contract’ levert ze een illustratie van de anti-koloniale en anti-racistische inzet van epistemic Blackness. Deelnemers worden aangemoedigd om een tekst van Mills (die in pdf beschikbaar wordt gesteld na inschrijving) op voorhand al eens door te nemen  of online te beluisteren. Deze lezing zal gegeven worden in het Engels. Vragen stellen en discussie zijn wel mogelijk in het Nederlands.

In deze lezing zal dra. Grâce Ndjako aandacht besteden aan de rol die de orale traditie heeft gespeeld bij de bewustwording over het kolonialisme in de Afrikaanse filosofie. Ze zal stilstaan bij wat de implicaties hiervan zijn voor de manier waarop wij over filosofie denken.

Filosofen hebben zich reeds vaak gebogen over het concept autisme, bijvoorbeeld om bepaalde opvattingen uit philosophy of mind te illustreren of om na te denken over de aard van de moraal. Soms hebben filosofen echter te snel bepaalde stereotiepe opvattingen over autisme overgenomen. In deze lezing geven we een kort overzicht van de relatie tussen autisme en filosofie. We leggen uit dat, net zoals biomedische wetenschappers veel kunnen leren van de dialoog met neurodivergente mensen, ook de filosofie veel baat kan hebben bij zo’n dialoog. Bovendien tonen we aan dat het werken in een team met verschillende neurotypes leidt tot ‘productieve verschillen’. Een inclusieve filosofische praktijk is dus niet enkel rechtvaardiger, maar ook interessanter.

Van lesgevers wordt vaak een zekere politieke en ideologische neutraliteit verwacht. Tegelijk zou men ook kunnen stellen dat universiteiten en hun medewerkers een belangrijke maatschappelijke rol te vervullen hebben in het opleiden van de kritische denkers van de toekomst. Sommigen beweren dat dit in de filosofie bij uitstek het geval is. In dit panelgesprek gaan we in dialoog met verschillende activistische academici en academische activisten over deze eigenaardige ‘gespleten’’ positie. We willen ook de aanwezigen actief betrekken bij deze dialoog en zullen ons o.a. afvragen of onze filosofie opleidingen oog hebben voor de rol die filosofie kan spelen bij activisme, maatschappelijk engagement en collectieve hoop. De deelnemers zijn werkzaam rond de thema’s klimaatrechtvaardigheid, disability justice, grensoverschrijdend gedrag, feminisme, radicalisering en anti-nihilisme.

De anger turn: tijd voor meer woede in de filosofie?
Woede lijkt de laatste jaren een steeds prominentere plaats in onze samenleving in te nemen. Zeker kwade vrouwen laten van zich horen, in bewegingen als #MeToo en de women’s marches maar ook Black Lives Matter en Youth for Climate. In deze lezing wordt nagegaan of er sprake is van een anger turn: een plotse aanwezigheid van een specifieke soort woede op verschillende vlakken in de samenleving. Waar komt die anger turn vandaan, wat betekent ze, en wat kunnen we ervan opsteken in de filosofie?

Intersectioneel feminisme: vierde golf of nieuwe breuklijn?
Al in 2008 omschreef Kathy Davis intersectionaliteit, ofwel kruispuntdenken, als een ‘buzzword’, en vandaag geldt dit des te meer. Sociale bewegingen maar ook evenementen, organisaties en bedrijven verwerken ‘intersectionaliteit’ in hun missieverklaringen - maar wat betekent intersectionaliteit nu precies? En wat betekent het voor hedendaags feminisme? Daarover bestaat in zowel de academische als de activistische wereld intense discussie. Door sommige feministen werd intersectionaliteit verwelkomd als de interventie die een einde moest maken een feministische geschiedenis van exclusie. In de praktijk blijkt de feministische benadering van inzichten uit intersectionele theorievorming toch eerder ambigu. In deze lezing zullen we stilstaan bij hedendaagse discussies over de term en de relaties tussen intersectionaliteit en feministisch denken.