Toegepaste taalkunde in de klas

• 19:00 - 19:05: verwelkoming (Filip Devos)
• 19:05 - 19:15: inleiding (Veronique Hoste)
• 19:15 - 19:45: Met Andere Woorden. Over vertalen en vertalingen in de les Nederlands (Gert De Sutter)

Vertalingen zijn overal, maar we beseffen het niet altijd. Denken we bijvoorbeeld maar aan de artikels in de krant die vertaald zijn op basis van de berichten die internationale persagentschappen dagelijks de wereld in sturen, of aan de hotelreviews die we tijdens de lunch doornemen op zoek naar die gedroomde hotelkamer voor onze volgende citytrip, of aan de ondertitels van onze favoriete serie. En dan hebben we het nog niet gehad over vertaalde fictie en non-fictie, over de toeristische brochures, over de wetgevende teksten, de bijsluiters en handleidingen. Vertalingen zijn overal, en bepalen daardoor mee het talige en culturele DNA van het Nederlands. Vanuit dat perspectief is het erg vreemd om vast te stellen dat vertalingen slechts een zeer marginale rol spelen in ons onderwijs Nederlands. Vertalen speelt natuurlijk wel een (functionele) rol in de verwerving van de vreemde talen (Latijn, Grieks, Engels, Frans…), maar zelden in de les Nederlands. In deze presentatie wil ik tonen hoe de leerkracht Nederlands de lessen op velerlei manieren kan verrijken door op een meer expliciete manier gebruik te maken van vertalen en vertalingen. Zo kunnen leerlingen en studenten aan de hand van een vergelijkende analyse reflecteren over censuur-door-vertaling in nieuwsmedia, over het beeld dat geschetst wordt van andere talen en culturen, over de invloed van dominante talen op kleinere talen, en over de cruciale rol die de vertaler daarin speelt. Daarnaast kunnen leerlingen ook aan de slag gaan met vertaalsoftware of ondertitelsoftware om te reflecteren over taal, taalregisters en het effect van taal op de lezer/kijker, en ze kunnen strategieën leren om slecht geformuleerde teksten te herformuleren, en goed geformuleerde teksten te herteksten voor een ander publiek.

• 19:45 - 20:15: De wagen verkeerd in nieuwstaat! Van dt-fouten op Tweedehands tot tussentaal op TripAdvisor. Het effect van niet-standaardtaal op perceptie in online omgevingen (Bernard De Clerck). 

Onderzoek heeft het al meermaals aangetoond: taalfouten hebben een stigmatiserend effect op de producent ervan. Werkt dat effect echter ook door op de wagen in de advertentie? En wat is het effect van netspeak en tussentaal op de online geloofwaardigheid van reviewers, influencers of bedrijven? Via resultaten op basis van bestaand onderzoek en een aantal experimenten wordt een selectie van frappante resultaten besproken en nagedacht over de repercussies van deze bevindingen op het vlak  van taalonderwijs in het kader van normvervaging en/of –verruiming.   

• 20:15 - 20:45: Google Translate in de klas: (geen) reden tot paniek? (Lieve Macken en Margot Fonteyne)

Automatische vertaaltools wonnen de laatste jaren enorm aan populariteit. En niet het minst onder vreemdetaalleerders. Denk maar aan systemen zoals Google Translate of DeepL. Maar hoe denken leerkrachten in Vlaanderen hierover? In dit praatje presenteren we de resultaten van een enquête naar de attitudes van Vlaamse vreemdetaalleerkrachten tegenover Google Translate en co. Daarna gaan we in op wat onderzoek ons vertelt over het gebruik van deze tools. Is het bijvoorbeeld mogelijk om het gebruik ervan in taken te detecteren? En is dat eigenlijk nodig? Want wat zijn bijvoorbeeld de effecten ervan op taalverwerving? En indien het gebruik ervan niet problematisch blijkt te zijn, hoe leer je leerlingen dan effectief gebruik te maken van deze tools?

• 20:45 - 21:15: Drie vliegen in een klap: woordenschat, cultuur en zinsontleding. Vaste uitdrukkingen in de taalles (Filip Devos)

Een ietwat in de lespraktijk, met name woordenschatlessen, onderschat item zijn de vaste uitdrukkingen. Uit onderzoek blijkt dat leerlingen in het secundair onderwijs, maar ook studenten aan hogere onderwijsinstellingen nauwelijks vaste uitdrukkingen en zegswijzen kennen, noch passief, noch actief. In deze bijdrage proberen we daar het nut van te tonen. Werken met vaste uitdrukkingen is goed voor drie vliegen in een klap: actieve en passieve woordenschatuitbreiding, algemene culturele kennis en zinsontleding. We illustreren een en ander aan uitdrukkingen als het hazenpad kiezen, iemand de grond inboren, ze bruin bakken en nog vele andere.

• 21:15 - 21:30: vragen en discussie
• 21:30: receptie